How to shoot sunrays (Dutch) (2024)

How to shoot sunrays - hoe fotografeer je zonneharpen

Herfst: het jaargetijde om sfeervolle landschapsfoto’s te maken. En het jaargetijde met ook de grootste kans op mist en zonneharpen. Zonneharpen hebben wat mystieks. Foto’s van zonneharpen in een bos spreken tot de verbeelding en iedereen wil ze graag op de gevoelige plaat zetten.

In 2017 heb ik een artikel geschreven voorCameraNU.nlover het fotograferen van ochtendnevel. Een nieuw blog artikel voor CameraNU.nl is een vervolg daarop en gaat in op het fotograferen van zonnestralen, ook wel zonneharpen genoemd. Hier vind je nog wat meer voorbeelden. Kijk voor nog meer foto's van zonneharpen ook in mijn gallery 'Rays of Light'.

Houd de weersvoorspellingen in de gaten

Zonneharpen, jakobsladders of zonnestralen kun je elk jaargetijde zien, maar veel mensen zien ze toch maar relatief zelden. Voor het vormen van zonneharpen zijn namelijk een aantal omstandigheden van belang en vaak duren die maar kort. Ten eerste moet het zonlicht verstrooien aan bijvoorbeeld stof of mist. Ten tweede moeten er in de omgeving voldoende schaduwpartijen zijn, zoals bijvoorbeeld wanneer de zon door een bladerdek schijnt.

In een bos kun je zonneharpen zien als het wat mistig is en de zon door de mist heen breekt. Houd de weersvoorspellingen daarom goed in de gaten en ga vroeg op pad als er mist wordt voorspeld en het een zonnige dag beloofd te worden. Ochtendnevel verdwijnt namelijk vaak vrij snel en zonnestralen zijn vaak maar kort echt mooi. Toch kunnen zonneharpen in principe gedurende de gehele dag optreden. In de herfst en winter wil het rond zonsondergang nog wel weer eens mistig worden, dus ook dat kan een goed moment zijn voor het fotograferen van zonneharpen.

Zoek een goede locatie

Zonneharpen kunnen ook ontstaan wanneer de zon door een gat in een wolkendek schijnt. Ook dat kan een mooi plaatje opleveren. Maar mijn favoriete locatie voor zonneharpen is het bos. Zonneharpen kunnen heel lastig te fotograferen zijn. Niet zo zeer om een foto van het fenomeen te maken, maar wel om er een echt goede foto van te maken. De reden is dat zonnestralen zich niet overal in het bos bevinden en je het dus moet doen met de plekken waar ze te vinden zijn. Bovendien zie je zonnestralen alleen tegen de zon in. Hierdoor ben je beperkt qua locaties en kan het lastig zijn een mooie compositie te vinden. Mist bijvoorbeeld, is veel makkelijker. Omdat mist zich rondom bevindt, kun je met mist namelijk veel makkelijker een goede compositie vinden. Vaak helpt het ook wat verder van de zonnestralen te gaan staan. Van een wat grotere afstand zie je de lichtverstrooiing namelijk beter en zijn de stralen duidelijker zichtbaar.

Hoe stel ik mijn camera in?

Ik maak bij voorkeur foto’s op een statief, zodat ik een zo laag mogelijke ISO waarde kan gebruiken. Zet de (optische) stabilisatie uit en bedenk of je juist alles scherp wilt hebben (hoog diafragmagetal) of juist niet (laag diafragmagetal). In het bos is het vaak mooi om met hogere diafragmagetallen te werken.

Met zonnestralen is het vaak aan te raden te kiezen voor wat onderbelichting. In het geval van zonnestralen zijn namelijk al snel delen van de foto overbelicht en die kunnen lastig netjes te corrigeren zijn in de nabewerking. Heeft je camera een beperkt dynamisch bereik, maak dan meerdere belichtingen die je bijvoorbeeld in Lightroom of Photoshop kunt samenvoegen. Let op: schiet je toch op een hogere ISO waarde, bijvoorbeeld omdat je liever geen statief gebruikt, dan gaat je dynamisch bereik omlaag. Dus ook dan kan het aan te raden zijn meerdere belichtingen te maken en deze in de nabewerking te combineren.

Wat als het niet lukt?

Stel nu dat je niet in staat bent zonnestralen op de gevoelige plaat te krijgen. Dan kun je natuurlijk op YouTube zoeken naar uitleg om zonnestralen te maken in Photoshop. Maar niets haalt het bij echte zonnestralen. Geef daarom niet op als het de eerste keer niet lukt en doe later nog weer een nieuwe poging.

Maar wat nu als je tóch graag zonnestralen in de nabewerking wilt creëren? Dan kun je eens het Sun Rays filter van Luminar proberen. Dit filter creëert een effect wat redelijk in de buurt komt van echte zonnestralen. Als je het wilt proberen, gebruik het dan met mate. Het effect van het filter kan namelijk al snel te overdreven zijn, waardoor een foto er erg nep uit gaat zien. Maar doe je het goed, dan zullen veel mensen het effect niet van echte zonnestralen kunnen onderscheiden. Toch zou ik iedereen willen aanraden op zoek te gaan naar echte zonnestralen. Het maken van een foto met echte zonnestralen zal veel meer voldoening geven dan een filter.

Tot slot

Echt mooie zonneharpen treden vrij zelden op. Ik fotografeer al jaren in bossen, maar ook ik heb vrij weinig keren echt heel duidelijke zonnestralen kunnen fotograferen. Soms is het in de herfst dagen lang grijs en zul je dus zeker geen zonnestralen te zien krijgen. En bedenk ook dat het niet in alle delen van Nederland even vaak mistig is. Maar de aanhouder wint en laat je niet ontmoedigen als je niet direct zonneharpen ziet. En tot die tijd hoop ik dat ik je kan laten genieten van mijn foto’s van zonneharpen.